سەماحەتی حەكیم.. پارووی حەرام تەقوای مرۆڤ ناهێڵێت

بەڕێز عەمار حەكیم سەرۆكی ڕەوتی حیكمەی نیشتمانی دووپاتی كردەوە كە مافی سك، مافی هەشتەكینە لە پەیامی مافەكانی سەید و گەورەمان ئیمام زەین ئەلعابدین بن ئەلحوسێن (سڵاوی لێ بێت) ئەو پەیامەی وەك كورتكردنەوەیەكی سیستەمی مافەكانەلە دیدی ئیسلامدا، ئەوەشی لە زنجیرە وانە ڕەمەزانییەكانی پێشوو باسكردبوو، كە مانای زمانەوانی سك و تیشكە قورئانییەكان كە پەیوەستە بەو مافە، تیشكەكەش گەیشتە پێنجەمین كە پارووی حەرام و كاریگەرییە خراپەكانیەتی لەسەر ژیانی مرۆڤ كە لە قورئانی پیرۆز باس كراوە.

سەماحەتی لەباسكردنی كاریگەری یەكەم دەڵێت : نەهێشتنی تەقوا لە مرۆڤ، وەك لە سوورەتی مائیدە لە ئایەتی 96 هاتوە، ئەو قسەیەش بۆ موحەرەمەكانە.

" أُحِلَّ لَكُمْ صَيْدُ الْبَحْرِ وَطَعَامُهُ مَتَاعًا لَكُمْ وَلِلسَّيَّارَةِ وَحُرِّمَ عَلَيْكُمْ صَيْدُ الْبَرِّ مَا دُمْتُمْ حُرُمًا وَاتَّقُوا اللَّهَ الَّذِي إِلَيْهِ تُحْشَرُون" فتبين الآية الكريمة أن المحرم وهو الذي يصيد من البحر يخرج عن تقوى الله.

لەكاریگەری دووەم : پارووی حەرام وا دەكات مرۆڤ دوای شەیتان بكەوێت.
لێرەش لە سوورەتی ئەلبەقەرە ئایەتی 168  هاتوە : 
" يَا أَيُّهَا النَّاسُ كُلُوا مِمَّا فِي الْأَرْضِ حَلَالًا طَيِّبًا وَلَا تَتَّبِعُوا خُطُوَاتِ الشَّيْطَانِ  إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُبِينٌ " في إشارة إلى أن أكل الحرام إتباعٌ لخطوات الشيطان".

فيما "الأثر الثالث : الفسق والخروج عن دائرة الدين والدخول في المعصية

لەكاریگەری سێیەم: فاسقی و چوونە دەرەوە لە بازنەی ئاین و چوونە نێو خراپەكارییەكان:
لێرەش لە سوورەت ئەنعام لە ئایەتی 121 هاتوە:

" وَلَا تَأْكُلُوا مِمَّا لَمْ يُذْكَرِ اسْمُ اللَّهِ عَلَيْهِ وَإِنَّهُ لَفِسْق" 
هەروەها سەماحەتی ئاماژەی بە مانای لێبوردن و چۆنیەتی كردووە و ئەوەش لە مانای بەرنامەی (البلاغة الحكمة) 417 لىرەش ئەمیری موسڵمانان (سڵاوی لێ بێت)گوتوویەتی :

دایکت لێت خۆش بوو، دەزانی لێخۆشبوون چییە؟ داواکردنی لێخۆشبوون پلەی بەرزترینە، کە ناوێکە کە شەش مانای هەیە: یەکەمیان: پەشیمانبوونەوە لەوەی کە بەسەرچووە و دووەمیان: سووربوون لەسەر ئەوەی هەرگیز نەگەڕێتەوە بۆی، سێیەم: بۆ ئەوەی ببێتە هۆی ئەوەی کە بوونەوەرەکان مافی خۆیان وەربگرن هەتا ئەو کاتەی خودا بە شێوەیەکی ئاسان وەریدەگرێت کە هیچ بەرپرسیارێتییەکتان نییە، چوارەم: لە ئاو هەڵکێشانی هەر پابەندبوونێک کە پێویستە لەدەستی بدەیت و مافی خۆی جێبەجێ بکەیت، پێنجەم: لەئاوهەڵکێشانی ئەو گۆشتەی کە لەسەر زەوی گەشەی کردووە و بتوێنێتەوە بە دڵتەنگییەوە هەتا ئەو کاتەی پێست بە ئێسکەوە چەسپاو دەبێت و گۆشتی نوێ لە نێوان ئەوان و شەشەمدا دەردەکەوێت: کە جەستە تامی ئازاری گوێڕایەڵی دەکات وەک شیرینی گوناه تامی دەکات، ئەو كاتە دەڵێیت (استغفر الله ).

سەیید ئەلحەکیم لە ڕووناکی شەشەمدا ڕوونیکردەوە: گرنگی ئابووری بە خواردن و سوودەکانی ئەو ئابوورییە، کە ئیمام زەین ئەلعابدین (سڵاوی لێ بێت) ئاماژە بەوە دەکات کە "هەروەها بۆ ڕزگارکردنی لە حەڵاڵ و نەهێشتنی لە سنووری بەهێزکردن تا خاڵی کەمکردنەوە و ڕۆیشتنی غیرەت."

هەروەها لە سووڕەتی ئەنعام لە ئایەتی 14 هاتووە: 
" وَهُوَ الَّذِي أَنشَأَ جَنَّاتٍ مَّعْرُوشَاتٍ وَغَيْرَ مَعْرُوشَاتٍ وَالنَّخْلَ وَالزَّرْعَ مُخْتَلِفًا أُكُلُهُ وَالزَّيْتُونَ وَالرُّمَّانَ مُتَشَابِهًا وَغَيْرَ مُتَشَابِهٍ كُلُوا مِن ثَمَرِهِ إِذَا أَثْمَرَ وَآتُوا حَقَّهُ يَوْمَ حَصَادِهِ وَلَا تُسْرِفُوا إِنَّهُ لَا يُحِبُّ الْمُسْرِفِين" مبينا أن معيار وميزان قلة الأكل هو أمله وإمساك الإنسان عنه وهو يشتهيه، فعن رسول الله ( صلى الله عليه وآله وسلم) " كل وأنت تشتهي ، وأمسك وأنت تشتهي )، وعنه أيضا (صلوات الله عليه)  " نحن قوم لا نأكل حتى نجوع وإذا أكلنا لا نشبع"

ئەو باسە تەواوكردنی ماوە